Imiesłowy
IMIESŁOWY
W języku niemieckim istnieją dwa imiesłowy:
imiesłów czasu teraźniejszego - Partizip Präsens (Partizip I)
imiesłów czasu przeszłego - Partizip Perfekt (Partizip II)
Partizip Präsens (Partizip I)
Imiesłów czasu teraźniejszego w języku niemieckim odpowiada polskiemu imiesłowowi przymiotnikowemu czynnemu, kończącemu się na -ący i współczesnemu na -ąć:
der schreibende Student - piszący student
Der Student sitzt schreibend am Tisch. - Student siedzi przy stole pisząc.
Imiesłów ten tworzy się przez dodanie końcówki -d do bezokolicznika, np.:
fragen - fragend
diktieren - diktierend
kommen - kommend
Czasowniki zwrotne zachowują zaimek zwrotny, który występuje przed imiesłowem:
das sich waschende Kind - myjące się dziecko
Partizip I z wyrazem zu (przed nim) oznacza czynność, którą należy lub musi się wykonać, np.:
das zu lesende Buch = das Buch, das zu lesen ist = das Buch, das gelesen werden soll/muss (książka, która powinna/musi być przeczytana)
die zu liefernden Waren = die Waren, die zu liefern sind = die Waren, die geliefert werden sollen/müssen (towary, które powinny/muszą być dostarczone)
Partizip Perfekt (Partizip II)
Imiesłów czasu przeszłego w języku niemieckim odpowiada polskiemu imiesłowowi przymiotnikowemu biernemu (geschrieben - napisany) i przysłówkowemu uprzedniemu (przeczytawszy).
Imiesłów czasu przeszłego czasowników słabych
Większość czasowników słabych tworzy Partizip II od rdzenia bezokolicznika przez dodanie przedrostka ge- i końcówki -t lub -et:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
fragen |
fragte |
gefragt |
bauen |
baute |
gebaut |
warten |
wartete |
gewartet |
haben |
hatte (!) |
gehabt |
Czasowniki słabe o zakończeniu -iren oraz nierozdzielnie złożone otrzymują tylko końcówkę -t:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
studieren |
studierte |
studiert |
verreisen |
verreiste |
verreist |
Czasowniki słabe, złożone rozdzielnie, otrzymują końcówkę -t oraz przedrostek ge-, który występuje w środku między przedrostkiem a czasownikiem:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
aufmachen |
machte ... auf |
aufgemacht |
einkaufen |
kaufte ... ein |
eingekauft |
Imiesłów czasu przeszłego czasowników modalnych i nieregularnych
Imiesłów czasu przeszłego czasowników modalnych i nieregularnych tworzy się tak samo, jak czasowników słabych z grupy pierwszej, lecz z wyjątkiem dwóch czasowników modalnych (wollen, sollen), przy czym zmianie ulega samogłoska rdzenna:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
wollen |
wollte |
gewollt |
können |
konnte |
gekonnt |
müssen |
musste |
gemusst |
sollen |
sollte |
gesollt |
dürfen |
durfte |
gedurft |
mögen |
mochte |
gemocht |
bringen |
brachte |
gebracht |
haben |
hatte |
gehabt |
wissen |
wusste |
gewusst |
Imiesłów czasu przeszłego czasowników mocnych
Imiesłów czasu przeszłego czasowników mocnych tworzy się z reguły przez dodanie do rdzenia bezokolicznika przedrostka ge- i końcówki -en (często występuje zmiana samogłoski rdzennej):
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
bleiben |
blieb |
geblieben |
gehen |
ging |
gegangen |
sitzen |
saß |
gesessen |
Czasowniki mocne nierozdzielnie złożone nie otrzymują przedrostka ge-:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
besprechen |
besprach |
besprochen |
gefallen |
gefiel |
gefallen |
entstehen |
entstanden |
entstanden |
Przy czasownikach rozdzielnie złożonych przedrostek ge- występuje między przedrostkiem czasownika a czasownikiem:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
anrufen |
rief ... an |
angerufen |
einladen |
lud ... ein |
eingeladen |
anbieten |
bot ... an |
angeboten |
Według odmiany mocnej tworzą Partizip II również czasowniki posiłkowe sein i werden:
Infinitiv |
Imperfekt |
Partizip II |
sein |
war |
gewesen |
werden |
wurde |
geworden |
Funkcje imiesłowu czasu przeszłego
Partizip II występuje:
jako przydawka (z odmianą przymiotnikową):
das gebrauchte Auto - używany samochód
die am Computer geschriebene Arbeit - praca napisana na komputerze
jako część składowa czasów złożonych:
czasu przeszłego Perfekt:
Ich habe dich gefragt. (Zapytałem cię.)
Er ist nach London gefahren. (On pojechał do Londynu.)
czasu zaprzeszłego Plusquamperfekt:
Ich hatte dich gefragt. (Pytałem cię.)
Er war nach London gefahren. (On pojechał do Londynu.)
czasu przyszłego Futur II:
Du wirst die Prüfung bestanden haben. (Zdasz ten egzamin.)
strony biernej:
Ich werde vom Lehrer gefragt. (Jestem pytany przez nauczyciela.)
Das Buch muss gelesen werden. (Książka musi być przeczytana.)
strony biernej określającej stan:
Der Film ist gut gemacht. (Film jest dobrze zrobiony.)
Die Warenhäuser sind sonntags geschlossen. (Domy towarowe są w niedzielę zamknięte.)