Zdania okolicznikowe sposobu (der Modalsatz)

Zdanie okolicznikowe sposobu

 

Zdanie okolicznikowe sposobu odpowiada na pytania: wie? (jak?), auf welche Weise? (w jaki sposób?), in welchem Maße? (w jakim stopniu).

 

Zdania okolicznikowe sposobu zaczynają się od spójników:

 

Indem - używamy gdy odpowiadamy na pytanie „wie”

 

- „indem” wprowadza zdanie poboczne

 

- używa się dla treści twierdzącej

 

Zdanie okolicznikowe sposobu ze spójnikiem indem ma ten sam podmiot co zdanie główne.

 

Na język polski tłumaczy się je stosując imiesłów współczesny na „-ąc” – przy czynności równoczesnej zdania pobocznego i głównego.

 

Indem der Sportler fleißig trainierte, verbesserte er seine Leistungen.

 

(Pilnie trenując sportowiec poprawił swoje wyniki).

 

Indem wir tanzten und sangen, amüsierten wir uns sehr gut.

 

(Tańcząc i śpiewając bawiliśmy się bardzo dobrze)

 

 

 

Przy czynności uprzedniej zdania pobocznego wobec czynności zdania głównego tłumaczy się te zdania na język polski stosując imiesłów uprzedni na „-wszy“, „-łszy“.

 

Indem er eine Karte ausgespielt hatte, erzählte er über den Karneval.

 

(Wyłożywszy kartę opowiadał o karnawale).

 

Uwaga: Należy odróżniać zdania okolicznikowe z indem od zdań okolicznikowych czasu z während lub indem w znaczeniu „podczas gdy“, które mają inny podmiot niż zdanie główne, np.: Indem weiße Taschentücher winkten, wurde das Bild noch bunter.

 

(Podczas gdy powiewały białe chusteczki, obraz stawał się jeszcze barwniejszy).

 

dadurch dass - używamy gdy odpowiadamy na pytanie „auf welche Weise?”

 

używa się dla treści twierdzącej

 

Im Gebirge erholt man sich am besten dadurch, dass man viele Spaziergänge macht. (W górach odpoczywa się najlepiej dużo spacerując)

 

Es kommt zu Verkehrsunfällen dadurch, dass die Fahrer nicht immer die Verkehrsregeln beobachten. (Dochodzi do wypadków drogowych przez to, że kierowcy nie zawsze obserwują zasady ruchu drogowego).

 

ohne dass - używamy w znaczeniu „nie”

 

- używa się dla treści przeczącej

 

- tłumaczymy na język polski używając imiesłowu współczesnego na „-ąc” lub imiesłowu uprzedniego na „-wszy”, „-łszy”

 

Ohne dass sie übertreiben, fahren sie zehnmal im Jahr ins Ausland.

 

(Nie przesadzając jeżdżą 10 razy w roku za granicę).

 

Er ging nach Hause, ohne dass er sich verabschiedet hatte.

 

(Poszedł do domu nie pożegnawszy się)

 

Ponieważ w obu powyższych zdaniach podmioty zdań głównych i pobocznych są te same zdania te można wyrazić w inny sposób, opuszczając w zdaniu pobocznym spójnik dass oraz podmiot i wyrażając orzeczenie w postaci bezokolicznika z zu - przy czynności równoczesnej z czynnością zdania głównego.

 

Ohne zu übertreiben, fahren sie zehnmal im Jahr ins Ausland.

 

(Nie przesadzając jeżdżą 10 razy w roku za granicę).

 

Przy czynności zdania pobocznego poprzedzającej czynność zdania głównego.

 

Er ging nach Hause, ohne sich verabschiedet zu haben.

 

(Poszedł do domu nie pożegnawszy się)

 

anstatt dass lub statt dass – tłumaczymy „zamiast żeby“ lub „zamiast“ z bezokolicznikiem odpowiedniego czasownika.

 

Anstatt dass er den geraden Weg ging, erreichte er das Ziel auf Umwegen. (Zamiast iść prostą drogą, osiągnął cel idąc drogą okrężną)

 

Ponieważ w powyższym przykładzie podmiot w zdaniu głównym i pobocznym jest ten sam, zdanie to można wyrazić także bez „dass”: Anstatt den geraden Weg zu gehen, erreichte er das Ziel auf Umwegen.

 

Uwaga!

 

Zdaniami okolicznikowymi sposobu są również zdania zaczynające się od spójników: „wie“, „als“ (zdania porównawcze) oraz „je nachdem“ + zaimek pytający. (w zależności od tego)

 

Wie ich dir schon sagte, möchte ich morgen nach Wien fahren.

 

Er sieht anders aus, als ich ihn mir vorgestellt habe.

 

Die Kosten für die Möbel sind verschieden, je nachdem welche Qualität man erwartet.