Rodzajnik - Wilhelm Bula
Rodzajnik
Der Artikel
Przeznaczenie
Rodzajniki służą do:
- odmiany rzeczownika przez przypadki;
- określenia liczby rzeczownika. (Są rzeczowniki, których brzmienie w liczbie pojedynczej i mnogiej jest takie samo, a rozróżnić liczbę można tylko po rodzajniku).
- bliższego określenia rzeczownika. (Rzeczownik konkretny lub bliżej nieokreślony. W tym celu stasuje się rodzajnik określony lub nieokreślony).
Odmiana rodzajnika
|
Przypadek |
Liczba pojedyncza |
Liczba mnoga |
||
|
Rodzaje |
||||
|
męski |
żeński |
nijaki |
||
|
1. Nominativ (Werfall) wer? was? Mianownik kto? co? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony: |
der ein |
die eine |
das ein |
die ----1 |
|
2. Genitiv (Wesfall) wessen? Dopełniacz czyj? czyja? czyje? kogo? czego? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony: |
des eines |
der einer |
des eines |
der ---- |
|
3. Dativ (Wemfall) wem? Celownik komu? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony: |
dem einem |
der einer |
dem einem |
den ---- |
|
4. Akkusativ (Wenfall) wen? was? Biernik kogo? co? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony: |
den einen |
die eine |
das ein |
die ---- |
1Nie ma rodzajników nieokreślonych w liczbie mnogiej.
Uwaga!
Zaimki, które zastępują rodzajniki określone (Nie stosuje się jednocześnie tych zaimków i rodzajników): dieser, jener, welcher, mancher, sämtlicher, jeder (l.mn. alle), der-, die-, dasjenige; l.mn.: solche, beide.
Użycie rodzajnika określonego.
|
Kiedy? |
Przykłady |
|
- Przed rzeczownikami oznaczającymi osobę lub rzecz znaną, bliżej określoną, o której była już mowa w poprzednim zdaniu. |
- Da kommt schon der Briefträger. - Die Lampe scheint so schön. - Du liest jetzt ein Buch. Ist das Buch gut? |
|
- Z przymiotnikiem w stopniu najwyższym oraz z liczebnikiem porządkowym. |
- Das ist die beste Schülerin in der Klasse. - Ich nehme den zweiten Kuli. |
|
- Przed nazwami krajów i krain geograficznych występujących tylko w liczbie mnogiej, w rodzaju męskim i żeńskim. |
- die Niederlande, der Irak, die Schweiz. |
|
- Przed poprzedzonymi przydawką nazwiskami, imionami, nazwami miast, państw oraz częściami świata.
|
- Ich habe den berühmten Miodek gesehen. - Der begabte Peter studiert schon nicht. - Das alte Rom ist schön. - Das arme Polen gehört zu EU. - Die alte Europa ist nicht so groß wie Asien. |
|
(W mowie potocznej można używać imion i nazwisk z rodzajnikiem określonym, mimo braku przydawki) |
- Die Eva war wieder abwesend. - Der Miodek ist bald bei uns.
|
|
- Przed nazwami rzek, mórz i gór. |
- Die Oder ist die Grenze zwischen Deutschland und Polen. - Die Ostsee ist nicht so groß. - Die Zugspitze ist der höchste Berg in BRD. |
|
- Przed rzeczownikami, które są jedyne na świecie. |
- die Sonne, der Mond, die Welt, die Luft. |
Skróty utworzone z połączenia rodzajnika określonego z przyimkiem:
an dem = am; bei dem = beim; in dem = im; von dem = vom; zu dem = zum; zu der = zur; an das = ans; auf das = aufs; durch das = durchs; für das = fürs; in das = ins; um das = ums; vor das = vors.
Użycie rodzajnika nieokreślonego.
|
Kiedy? |
Przykłady |
|
- Przed rzeczownikami, o których nic bliżej nie wiemy, które wymieniane są w danej chwili po raz pierwszy w zdaniu. |
- Dort sitzt ein Mann und schreibt einen Brief. - Hier hast du einen Kuli. Der Kuli ist gut. |
|
- Przed rzeczownikami, które są w zdaniu orzecznikami. |
- Der Zettel ist eine Rechnung. - Kay ist ein Mädchen. |
|
Po wyrażeniu „es gibt”. (Rzeczownik występuje w bierniku) |
- Es gibt einen Lehrer aber keine Schüler.
|
|
W porównaniach w stopniu równym. |
Der Schüler ist so gut wie ein Lehrer. |
Nie stosowanie rodzajnika. (Rodzajnik zerowy).
|
Kiedy? |
Przykłady |
|
- Przed imionami i nazwiskami oraz przed nazwami części świata, krajów rodzaju nijakiego oraz miast, które nie są poprzedzone przydawką. |
- Ich habe Peter gesehen. - Rom ist schön. - Polen gehört zu UE. - Europe ist nicht so groß wie Asien. |
|
- Przed bliżej nieokreślonymi rzeczownikami – materiałami. |
- Milch ist sehr gesund. - Sie hat gern alles, was aus Gold ist. |
|
Przykłady rzeczowników bliżej określonych
|
- Die Milch ist nicht frisch. - Das Gold hat Probe 528. |
|
- Po liczebniku głównym i miarach.
|
- Bitte 2 Hefte. - Tanken Sie 53 Liter Benzin. - Eine Menge Menschen. - 2 Paar Pferde. |
|
- Przy rzeczownikach z zaimkami zastępującymi rodzajniki. (Zaimki te wyszczególnione wyżej) |
- Mein Auto ist 16 Jahre alt. - Mit solcher Karte trist du nicht ein. - Du kaufst das in diesem Geschäft. |
|
- Po przysłówkach: viel, wenig |
- Sie hat viel Glück aber wenig Verstand. |
|
- Po zaimkach: deren, dessen, wessen.
|
- Frage die Frau, deren Bluse gehört. - Ich kenne diesen Student, dessen Förderer Herr Schmidt ist. - Der hier herrscht, wessen Geld ist. |
|
- Po przydawkach dopełniaczowych.
|
- Vaters Bruder. - Günters Wagen. |
|
- Przy rzeczownikach oznaczających bliżej nieokreślony zawód, funkcję lub narodowość. |
- Bis du Mathematiker von Beruf? - Er ist Direktor in diesem Betrieb. - Sie kann das als Engländerin erledigen. |
|
- Często po przyimkach: an, aus, nach, ohne, vor, zu. |
- an Leber, aus Holz, nach Mittagessen, ohne Geld, vor Angst, zu Geburtstag. |
|
- W wielu przysłowiach i zwrotach.
|
- Eigenlob stinkt. - Das kommt nicht in Frage. - Auf Regen folgt Sonnenschein. |